Tag: Tochka-G

 Gisteren keek ik naar de inauguratie van Medvedev en even snapte ik helemaal niets van het leven. Wat een vreugdeloos fenomeen is die Poetin toch; een soort Balkenende op steroïden. Zijn hang naar tsaristische glorie zou ontroerend kunnen zijn, ware het niet dat hij in zijn mimiek en gedrag zo duidelijk uitstraalt een sociopaat te zijn met plannen die zijn krediet ontstijgen.

Eén ding moet ik hem en Medvedev nageven: ze deden wel hun best in conditie te blijven met die lange wandelingen over eindeloze rode lopers en met kanonnenvlees gevulde pleinen. Aan gevoel voor theater ontbrak het zeker niet.

Poetin gaf de meest inhoudsloze speech die ik sinds lang heb gehoord. Ongehoord vaag was hij, zelfs voor Nederlandse begrippen.

Het is een schril contrast met zo’n Alexander Donskoi die zonder bodyguards door de stad loopt en een Rusland voor ogen heeft waar ruimte is voor meer dan alleen corruptie en marsmuziek.

Steeds weer stelt hij zich verkiesbaar voor de doema. Aanhang en goodwill heeft hij als oud-burgemeester van Archangelsk genoeg, maar even zo vaak ontvangt hij een ambtelijk schrijven dat hij buitenspel wordt gezet, zonder opgave van redenen.

Niet dat de door god of het lot boven ons gestelde cententellers, die zo graag op de fiets gezien worden, zoveel democratischer van aard zijn, maar uiteindelijk is het internationaal gezien van geen enkel belang wat hier in Nederland gebeurt. Poetin daarentegen gaat de toekomst van dit hele continent mee bepalen – tot 2024. Althans, dat vrees ik.

Wat ik in Moskou vooral als opmerkelijk heb ervaren is de daadkracht van de mensen. U ziet een voorbeeld op de foto bovenaan de pagina. In april startte Alexander met de uitvoering van zijn plannen voor het grootste seksmuseum van de wereld. Hij huurde aan de Novy Arbat een immense ruimte waar niets dan puin en stof was. In juni stond zijn museum er – in volle glorie.

Drie maanden, dat is ongeveer wat wij Nederlanders nodig hebben om beschikbaarheidsdata te synchroniseren voor een reeks slopende vergaderingen waar uiteindelijk een halfzacht compromis uit komt dat uitsluitend voor de vergaderaars zelf bestaansrecht heeft.

Sommige salarissen zouden in Nederland misschien beter aanwezigheidspremies genoemd kunnen worden. Of heeft u toevallig de laatste tijd nog wel eens een ambtenaar, of andersoortig kantoormens aan de telefoon gehad zonder dat vertrouwde gevoel te krijgen belminuten verpist te hebben?

Toegegeven, hier hoef je die mensen niet om te kopen zoals in Rusland. Dat is allemaal al keurig vooraf in BTW en accijnzen verrekend.

Wat me na een paar dagen begint op te vallen in Moskou is het kleurgebruik op straat. Ik wijt het eerst aan mijn drankgebruik, maar na thuiskomst leveren de foto’s hetzelfde beeld op. Nooit heb ik ergens zoveel verschillende kleuren naast elkaar gebruikt zien worden op zo’n ingetogen wijze.

De eerste stad in de wereld waar ik gefascineerd raakte door kleuren was Los Angeles, maar daar waren de kleuren hard, schreeuwerig soms. Ik fotografeerde toen nog op Kodachrome film wat dat effect alleen maar versterkte. In Moskou lijkt alles echter in pasteltonen te zijn geschilderd, van de Tsaristische herenhuizen tot en met de nieuwbouw van herrijzend klein Rusland.

Nu vind ik kleuren sowieso al snel schreeuwen. Net zoals ik een café met harde muziek ook altijd zal mijden. Het zal iets neurologisch zijn. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom ik in mijn werk aan zwart-wit vasthoudt. Ik heb daar allerlei doordachte redenen voor die steevast klinken als de excuses van een oude fotograaf die niet met zijn tijd meegaat, maar het feit blijft dat ik een broertje dood heb aan primaire kleuren.

Naast felle kleuren en lawaai heb ik het ook niet zo op kunstenaars die van een reis terugkomen en naar Jan en Alleman lopen uit te galmen dat zij zo ‘ontzettend geïnspireerd zijn’ door hun recente omzwervingen. Zoals ik ook schrijvers die lyrisch over hun ‘muze’ spreken vroeg of laat bij een mindere tekst graag van de volgende kritiek voorzie: ‘Nou, nou, nou… Dat moet je wel héél vroeg geschreven hebben, want de muze stinkt hier nog aardig uit de mond.’

Toch maak ik mij schuldig aan wat ik anderen verwijt. Er is namelijk wel degelijk iets veranderd in mijn werk sindsdien. Veel vaker ‘draai’ ik de knop van de kleurverzadiging een stuk terug en in zwart-wit (oorspronkelijk digitaal opgenomen in kleur) wil ik geheel onverwacht opeens nog wat kleur overlaten, zoals misschien nog wel het duidelijkst te zien is in deze foto.

Of het zo zal blijven, dat betwijfel ik. Daarvoor heb ik in dertig jaar te weinig veranderd in mijn ideeën over hoe een foto zou moeten zijn.

In het laatste decennium is het inkomen van de gemiddelde Moskoviet enorm gestegen. De prijzen van onroerend goed gingen in deze trend mee en dan volgt wat hier ook zou gebeuren; speculanten laten panden verkrotten in afwachting van de hoogst mogelijke vierkante meter prijs. Gevels worden met netten behangen om voetgangers voor vallend puin te behoeden of ze dienen als immense reclameborden voor merken als Dior, Vuitton en Calvin Klein.

Er zijn mensen die beweren dat achter die verlaten gevels zich het ware Moskou afspeelt van zwervers, drugdealers, prostituees, maar daar heb ik niets van gemerkt. Ik was er te kort, of het bestond eenvoudigweg niet binnen mijn beperkte actieradius rond het hotel op steenworp afstand van het Kremlin.

Het is niet verwonderlijk dat veel Moskovieten zich ergeren aan dit straatbeeld, maar de prijzen zullen niet eeuwig blijven stijgen. Wat er dan achter die reclames en bouwnetten vandaan komt zal een van de meest mysterieuze steden van dit continent waardig zijn. De grijze, fantasieloze betonblokken van de naoorlogse USSR zullen daar niets aan afdoen, eerder zullen ze de schoonheid van wat er in eeuwen is opgebouwd accentueren.

Op mijn weinige wandelingen alleen raakte ik steeds meer gefascineerd door die stad. Hier ik wil blijven, dacht ik meer dan eens. Eventueel zelfs sterven. Met stijl, zoals Raspoetin.

Eerst werd de man met een olifantendosis kaliumcyanide vergiftigd waar hij alleen wat slaperig van werd. Daarna werd hij met kogels doorzeefd en toch hield hij nog voldoende kracht over om op zijn benen te blijven staan. Uiteindelijk bezweek hij alsnog onder de knuppels van zijn tegenstanders die hem vervolgens in een half bevroren riviertje dumpten.

Iets dergelijks moet Dylan Thomas voor ogen hebben gehad toen hij Rage, rage against the dying of the light schreef – zonder overigens zelf in de praktijk iets monumentalers te presteren dan een veel te vroege en vooral sullige dood in een ziekenhuis na wat gezeur over 18 whisky’s.

Achteraf gezien zou ik ook kunnen denken dat ik in april 2011 aanvoelde dat de ware revolutie in Rusland nog moest plaatsvinden. Een revolutie waar ik bij wilde zijn. Niet die van de economische verlossing, maar die van de persoonlijke vrijheid.

Steeds beter begon ik te begrijpen wat Alexander voor ogen had met zijn museum voor erotische kunst. Anders dan vergelijkbare musea over de hele wereld, was zijn initiatief een persoonlijke geste, een middelvinger naar het systeem dat hem zonder rechtsgrond als democratisch gekozen burgemeester van Archangelsk monddood had gemaakt.

Zei Alexander dat het werk in zijn museum provocerend moest zijn, dan begreep ik dat niet zo. Hij had immers 40 foto’s van mij aangekocht en wat was er nu provocerend aan mijn werk?

Toen Poetin drie maanden later de oproerpolitie inzette om zoiets onschuldigs als de Moscow Gay Pride te verstoren, begreep ik beter wat hij bedoelde. Persoonlijke vrijheid betekende in dit land – waar tijdens het communisme de lichamelijke liefde officieel niet bestond – vooral ook seksuele vrijheid.

Inmiddels is het een jaar geleden dat ik op het vliegtuig stapte om op uitnodiging van Alexander Donskoi een bezoek te brengen aan Moskou, de laatste stad op de wereld die ik ooit verwacht had aan te doen. Tijd dus om mijn herinneringen aan deze dagen in april van 2011 uitgebreid vast te leggen voordat moedertje Alzheimer of vadertje Korsakov ze weer van me afneemt.

Reisreportages beginnen vaak in een taxi na aankomst op de plaats van bestemming, maar mijn reis begon al weken voor vertrek met het zoeken op het Internet naar wie nu de Alexander Donskoi was die mij via het contactformulier van AmeaNet had benaderd met het verzoek werken aan te leveren voor een nieuw op te zetten museum voor erotische kunst in Moskou.

Een eerste zoekactie via Google op de naam Alexander Donskoi leerde mij dat een Russische staatsburger met diezelfde naam burgemeester van Archangelsk was geweest totdat Poetin een einde maakte aan zijn democratisch verkregen positie door hem in de gevangenis te laten gooien wegens vermeende economische misdaden.

Archangelsk ligt ver van Moskou dus ik twijfelde of ik de juiste Donskoi had gevonden. Bovendien leek het mij ook niets voor een politicus om zo’n voor Rusland gewaagd museum te starten op steenworp afstand van het Kremlin, maar toen ik het vliegticket ontving en Archangelsk als plaats van verzending zag, bleef er weinig ruimte voor twijfel over.

Meteen werd ik onzeker over de dresscode voor zo’n ontmoeting met een Russische hoogwaardigheidsbekleder. Een foto van Donskoi zou mij wellicht wijzer kunnen maken. Na eindeloos Googlen vond ik dan die éne hier afgebeelde foto waarop Donskoi, ondersteund door mannen met bivakmutsen en kogelvrije vesten, in de vroegte van zijn bed wordt gelicht.

Ja, dat was nu echt het soort opdrachtgever dat mij zou inhuren, maar over hoe ik mij zou moeten kleden was ik niet veel wijzer geworden.

Bij het zoeken via andere diensten vond ik een foto van Donskoi in een keurig, misschien wat fantasieloos kostuum op de achterbank van een auto. De foto was kennelijk bij zijn vrijlating gemaakt want hij maakte een V-teken naar de pers. Voor mij was het duidelijk; ik kon niet volstaan met mijn vaste garderobe van 24 zwarte T-shirts en twee spijkerbroeken.

Na een bezoek aan de The English Hatter beschikte ik over een lange gevoerde jas, een diplomaat waardig, plus een keurig colbert, een paar Arrow button-down overhemden en – voor een sportief intermezzo – nog wat lamswollen truien. Dit alles op kosten van mijn moeder die mij altijd graag in het buitenland ziet verblijven.

Op zolder vond ik nog een paar vrijwel ongebruikte Van Bommel brogues die na afstoffen en poetsen het perfecte schoeisel bleken om mijn outfit te completeren. Mijn SM-laarzen en leren jas bleven thuis, zo had ik besloten.

Er was sowieso weinig ruimte in mijn koffer want ik wilde ook vijftig van mijn fotografische werken mee smokkelen. Een moedige beslissing die me toch enige kortademigheid bezorgde toen een duivels uitziende vrouw van de Russische douane een vol kwartier van mijn paspoort naar mijn gezicht en weer terug bleef loeren.

Ik was enorm opgelucht toen mijn mobiele telefoon ging en Donskoi’s tolk me hartelijk met mijn nieuwe Russische voornaam ‘Gans’ aansprak. Even later zag ik mijn opdrachtgever ook naar me zwaaien. Een jonge man, veel slanker dan op de foto’s, gekleed in een leren jack, een spijkerbroek, sneakers en een wollen muts op zijn hoofd zoals die graag door rappers wordt gedragen, maar wel onmiskenbaar de Alexander Donskoi van de foto’s.

In het vliegtuig had ik me nog een wereldburger gevoeld, maar nu voelde ik mij een hopeloze provinciaal.

(wordt vervolgd)